Reforma në sistemin e drejtësisë dhe zbatimi i saj në praktikë e bën edhe më të domosdoshme respektimin e parimit kushtetues të prezumimit të pafajësisë. Në një gjyqësor të pavarur është i papranueshëm, i dëmshëm dhe i kundërligjshëm çdo lloj ndikimi ndaj tyre. Madje ky ishte edhe një nga synimet e kësaj reforme.
KShH përshëndet fillimin e procesit të Vettingut të gjyqtarëve dhe prokurorëve. Ky proces transparent dhe publik do t’i shërbejë rritjes së besimit të shtetasve ndaj organeve të drejtësisë. KShH e shikon të nevojshme të evidentojë dhe të sugjerojë shmangien e etiketimit si “të përlyer” apo etiketimeve të tjera të natyrës paragjykuese apo ofenduese, ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve që kanë dhënë dhe që mund të japin dorëheqjen. Nëse në ngarkim të tyre ka të dhëna dhe prova të besueshme për kryerjen e ndonjë vepre penale, e vetmja rrugë e ligjshme është denoncimi në organet e procedimit penal.
KShH mendon gjithashtu se duhet respektuar parimi i prezumimit të pafajësisë edhe në rastet kur Komisioni i Pavarur i Vlerësimit vendos shkarkimin e këtij apo atij gjyqtari ose prokurori. E theksojmë këtë sepse sipas nenit “F” të Kushtetutës dhe nenit 62 pika 1 të Ligjit nr. 84/2016, subjektit të vlerësuar i është garantuar e drejta e ankimit në Komisionin e Posaçëm të Apelimit, vendim i të cilit është i formës së prerë.
Komitetit Shqiptar të Helsinkit (KShH) në të kaluarën është prononcuar publikisht ndaj rasteve të cënimit të prezumimit të pafajësisë, të sanksionuar në nenin 30 të Kushtetutës sonë dhe nenin 6/2 të Konventës Europiane të të Drejtave të Njeriut (KEDNJ). Respektimi i këtij parimi është i detyrueshëm si për organet e drejtësisë edhe ato të administratës publike. Ky është qëndrimi konsekuent i Gjykatës Europiane të të Drejtave të Njeriut.
Megjithëkëtë, KShH, konstaton se ende vërehen raste të shkeljes së këtij parimi nga zyrtarë dhe funksionarë të lartë të shtetit, deputetë dhe politikanë. Kështu për shembull, në komisionet hetimore parlamentare ka raste që politizimi i tejskajshëm i trajtimit të çështjeve, arrin deri atje sa deputetë të veçantë ta vënë veten në rolin e hetuesit, prokurorit dhe gjyqtarit.
Në konferenca shtypi dhe në deklarata publike nuk janë të pakta rastet ku bëhen akuza penale nga më të ndryshmet dhe nga më të rëndat, madje formulohet edhe përmbajtja e tyre. Nëse është kështu, përse nuk zbatohet legjislacioni penal që parashikon detyrimin për të bërë denoncimin në organet përkatëse, duke paraqitur edhe materialet “e padiskutueshme” që pretendohet se i disponojnë. Në këtë mënyrë do të shmangeshin edhe deklaratat e përsëritura apo të natyrës diktuese që u drejtohen organeve të prokurorisë për të pyetur si dëshmitar këtë apo atë person për të arrestuar këtë apo atë individ!
Siç dihet, edhe organet e drejtësisë nuk janë të pakritikueshme, por ata duhet të lihen të lirë, të respektohet pavarësia e tyre dhe të mos pengohen në kryerjen e funksioneve të tyre ligjore. Fajësia penale vërtetohet vetëm me vendim të formës së prerë të gjykatës.
